Δρ. Βασιλική Αποστολάκη MD, PhDc, Καρδιολόγος, Mediterranean Hospital of Cyprus, MHOC
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την 2η αιτία θανάτου παγκοσμίως μετά τα τροχαία ατυχήματα. Το έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΟΕΜ)που οδηγεί μεγάλο ποσοστό ασθενών στο νοσοκομείο, αφορά όπως καταδεικνύει το όνομά του την «έμφραξη-απόφραξη» αρτηρίας της καρδιάς, δηλαδή «στεφανιαίας» αρτηρίας. Η καρδιά είναι ένας μυς («μυοκάρδιο») που για να λειτουργήσει ως αντλία απαιτεί να τροφοδοτείται συνεχώς από αίμα και οξυγόνο. Η καλή υγεία του κυκλοφορικού (αγγειακού δικτύου) συστήματος με την καρδιά ως αντλία, είναι ύψιστης σημασίας για την επιβίωση του ανθρώπου.
Γίνεται κατανοητό, ήδη από την ονοματολογία της πάθησης, ότι η μερική ή ολική απόφραξη στεφανιαίου αγγείου οδηγεί σε υποάρδευση της περιοχής του μυοκαρδίου που τροφοδοτεί η συγκεκριμένη αρτηρία («ισχαιμία»). Εάν αυτή η υποάρδευση ή ακόμα και διακοπή της αιμάτωσης δεν αντιμετωπιστεί εντός 2ώρου, τότε το τμήμα του μυοκαρδίου που δεν λαμβάνει αίμα θα υποστεί ισχαιμία και θα νεκρωθεί.
Πρέπει λοιπόν το κοινό να αναγνωρίζει τα προειδοποιητικά σημεία του εμφράγματος, ώστε να αναζητά άμεσα νοσοκομειακή βοήθεια, αφού με την έγκαιρη παρέμβαση σώζουμε καρδιακό μυ, προλαμβάνοντας επιπλοκές όπως αρρυθμίες, καρδιακή ανεπάρκεια κτλ.
Τι πρέπει να κάνω προληπτικά για να μην πάθω ΟΕΜ;
Η πρόληψη είναι σημαντική και έγκειται στην ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου. Οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου είναι οι ακόλουθοι:
1. Κάπνισμα: Ο καπνός του τσιγάρου έχει τοξική δράση στο εσωτερικό τοίχωμα των αγγείων που λέγεται ενδοθήλιο και αυτό είναι αποδεδειγμένο από μελέτες ετών. Ανάλογη επίδραση μπορεί να έχει και το ηλεκτρονικό τσιγάρο σε μικρότερο όμως ποσοστό. Εξάλλου ο λόγος που ανακαλύφθηκε ήταν να βοηθήσει ως μέσο διακοπής καπνίσματος (αποφυγή στερητικών συμπτωμάτων κλπ.) αν και έχει εξελιχθεί σε lifestyle ασχολία.
2. Δυσλιπιδαιμία: Σημαίνει αδρά αυξημένη χοληστερόλη αίματος. Μπορεί να είναι κληρονομική ή επίκτητη. Η χοληστερόλη που μας ενδιαφέρει κυρίως είναι η «κακή», η LDL. Κρύσταλλοι «κακής» χοληστερόλης δημιουργούν τα αθηρώματα που μαζί με άλλες ουσίες του ενδοθηλίου αποτελούν τα κύρια συστατικά των «κωλυμάτων» των στεφανιαίων αγγείων. Όταν στα αθηρώματα προστίθενται και στοιχεία του αίματος (αιμοπετάλια, ερυθρά κτλ.) τότε οι αποφράξεις των στεφανιαίων αγγείων προκύπτουν από τη δημιουργία θρόμβων (ρήξη αθηρωματικής πλάκας). Για το λόγο αυτό στα φάρμακα που δίνουμε στους ασθενείς μας μετά από ΟΕΜ, αλλά και κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους συμπεριλαμβάνονται αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα (ασπιρίνη + κλοπιδογρέλη/τικαγρελόρη/πρασουγρελη), καθώς και υπολιπιδιαιμικά (στατίνες) ανεξαρτήτως τιμής αρχικής χοληστερόλης.
3. Αρτηριακή υπέρταση: Η αρρύθμιστη υψηλή αρτηριακή πίεση επίσης αποτελεί παράγοντα που επιταχύνει την αθηρωμάτωση και την αγγειακή σκληρία, «στρεσάροντας» το ενδοθήλιο το οποίο παράγει αγγειοσυσπαστικές και άλλες επιβλαβείς ουσίες.
4. Σακχαρώδης διαβήτης: Ευοδώνει την ενδοθηλιακή βλάβη. Τα αγγεία γίνονται λεπτά και επιρρεπή στην αθηρσκληρυντική διαδικασία. Οι βλάβες συνήθως είναι διάχυτες στους αρρύθμιστους ασθενείς και αυτό επιβάλλει την ανάγκη επαναιμάτωσης με by pass.
5. Άγχος-Στρεσογόνες προσωπικότητες: Ζούμε σε εποχές που οι ρυθμοί της ζωής γίνονται ολοένα και εντονότεροι και αυτό επιδρά στη σωματική και ψυχική μας υγείας. Όλες οι διεργασίες του οργανισμού μας είναι ΧΗΜΕΙΑ και ορμόνες και άλλες ουσίες που παράγονται από «κακή» χημεία επιταχύνουν την ενδοθηλιακή βλάβη.
6. Οικογενειακό ιστορικό εμφράγματος (ειδικά σε ηλικία <55-65έτη): Τα γονίδια μπορούμε να τα ελέγξουμε πια με τις νέες εξελίξεις τις τεχνολογίας. Δεν μπορούμε όμως να τα αλλάξουμε. Έτσι, μέσω ειδικών αναλύσεων μπορούμε να δούμε αν ένας οργανισμός είναι επιρρεπής σε θρομβώσεις (βλ. θρομβοφιλια) αλλά το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι δώσουμε τα κατάλληλα φάρμακα ή τις κατάλληλες συμβουλές ώστε να προλάβουμε θρομβωτικές καταστάσεις. Τα «γονίδια του εμφράγματος» ακόμα δεν τα διορθώνουμε! Ίσως μπορέσουμε στο μέλλον με τη Γενετική που εξελίσσεται.
Αυτοί είναι οι «παραδοσιακοί» παράγοντες κινδύνου, που αν εξαιρέσουμε το κομμάτι της κληρονομικότητας, τα υπόλοιπα αφορούν μεταβολές στο lifestyle σε πρώτη φάση και ακολούθως φαρμακευτική αγωγή από ειδικούς για κάθε πάθηση ιατρούς (γενικός ιατρός, παθολόγος, καρδιολόγος, διαβητολόγος, λιπιδιολόγος κτλ.). Η καλή ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου, η διακοπή του καπνίσματος κάθε μορφής και ο υγιεινός τρόπος ζωής, μας διασφαλίζουν ως ένα βαθμό την πρωτογενή πρόληψη εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.
Ποια ηλικία είναι κρίσιμη;
Η αθηρωμάτωση εξελικτική διαδικασία που ξεκινά από νεαρή ηλικία και προστιθέμενοι οι παράγοντες κινδύνου προϊούσης της ηλικίας, μπορεί να οδηγήσει σε εκδήλωση εμφράγματος σε διαφορετικές ηλικίες. Το πιο κρίσιμο ηλικιακό εύρος για εμφάνιση εμφράγματος μυοκαρδίου, όπως δείχνει η βιβλιογραφία και όπως βλέπουμε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών καθημερινά είναι τα 55-60έτη.
Πώς θα αναγνωρίσω τα συμπτώματα του εμφράγματος?
Η καρδιά, μας προειδοποιεί και δεν πρέπει να την αγνοούμε χάνοντας πολύτιμο χρόνο!
Το ΟΕΜ εμφανίζεται στις περισσότερες των περιπτώσεων (με εξαίρεση ίσως τους διαβητικούς ασθενείς ή το γυναικείο φύλο, που τα συμπτώματα μπορεί να είναι άτυπα) με τυπικό πόνο στο στήθος. Οι ασθενείς περιγράφουν τον πόνο αυτό σαν σφίξιμο η πλάκωμα στο πίσω μέρος του στέρνου, σαν να τους πιέζει κάτι, ενώ συχνά αυτός ο πόνος μπορεί να αντανακλά και στην αριστερή ωμοπλάτη, ή στην κάτω σιαγόνα με συνοδό μούδιασμα ή μούδιασμα του αριστερού πήχη. Τέτοιου τύπου καρδιακός πόνος ονομάζεται στηθάγχη. Τυπικά η στηθάγχη εμφανίζεται στην κόπωση, στην προσπάθεια, χωρίς να αποκλείεται και η εμφάνιση της σε ηρεμία ή μετά από έντονο στρεσογόνο ερέθισμα (καβγάς κ.ο.κ). Άτυποι πόνοι μπορεί να εμφανιστούν στην περιοχή της άνω κοιλίας (επιγάστριο) ή όταν δεν υπάρχει σαφής πόνος, ο ασθενής να περιγράφει το σύμπτωμα σαν δυσφορία, δύσπνοια, τάση για εμετό, ναυτία, κρύο ιδρώτα, αίσθημα λιποθυμίας. Τέτοια συμπτώματα θέλουν προσοχή γιατί μπορεί να παρερμηνευτούν με άλλες παθήσεις (γαστρίτιδα, χολοκυστοπάθεια, ίλιγγος κτλ.)
Σε τι διαγνωστικές εξετάσεις θα υποβληθώ στο νοσοκομείο;
Ο ασθενής με πόνο στο στήθος στηθαγχικού τύπου θα πρέπει να απευθυνθεί σε ΤΑΕΠ νοσοκομείου. Εκεί θα υποβληθεί απαραιτήτως σε ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ).
Στις περισσότερες των περιπτώσεων το ΗΚΓ θα δείξει αλλοιώσεις συμβατές με ΟΕΜ, οπότε το επόμενο βήμα θα είναι η εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο.
Τοποθετείται φλεβοκαθετήρας και γίνεται αιμοληψία για αναλύσεις αίματος συμπεριλαμβανομένου και του «ενζύμου» της καρδιάς που λέγεται τροπονίνη και αυξάνεται μαζί με κάποιες άλλες εξετάσεις (SGOT,CPK,CK-MB) σε περίπτωση εμφράγματος.
Στο μεταξύ, αναλόγως της ηλεκτροκαρδιογραφικής εικόνας, δηλαδή εάν φαίνονται «ανασπάσεις ST ή όχι» που αντικατοπτρίζει το αν υπάρχει ολική ή μερική απόφραξη με θρόμβο του στεφανιαίου αγγείου, καθορίζεται το εάν ο ασθενής θα οδηγηθεί άμεσα ή σε κάποιες ώρες στο αιμοδυναμικό εργαστήριο για καθετηριασμό. Συνεπικουρικά της διάγνωσης, θα μας χρησιμεύσει και το υπερηχογράφημα καρδιάς, ειδικά εάν δεν είναι διαγνωστικό τo ηλεκτροκαρδιογράφημα σε πρώτη φάση.
Τι είναι ο καρδιακός καθετηριασμός;
Είναι η κλασική στεφανιογραφία. Δηλαδή η εξέταση εκείνη που με χρήση ειδικού ακτινολογικού μηχανήματος και με τη χορήγηση σκιαγραφικού μέσου, σκιαγραφούμε τα στεφανιαία αγγεία και εντοπίζουμε την απόφραξη. Είναι μια σχετικά γρήγορη αλλά επεμβατική διαδικασία που μας ξεκαθαρίζει στις περισσότερες περιπτώσεις εάν κάποιο κύριο στεφανιαίο αγγείο ή κλάδος του, έχει στένωση ή απόφραξη. Είναι επεμβατική γιατί κατά βάση γίνεται από προσπέλαση-παρακέντηση στην κερκιδική αρτηρία (στο καρπό του χεριού ) εκτός και εάν υπάρχει τεχνική δυσκολία οπότε γίνεται από το πόδι, δηλαδή με παρακέντηση της μηριαίας αρτηρίας. Η διαδικασία γίνεται με τοπική αναισθησία και ο ασθενής είναι ξύπνιος (εκτός εάν ο ίδιος θέλει να λάβει «μέθη»). Εγχύουμε σκιαγραφικό από ειδικό θηκάρι της περιφερικής αρτηρίας που παρακεντήσαμε (κερκιδική ή μηριαία) και βλέπουμε τα αγγεία της καρδιάς.
Αν βρεθεί απόφραξη στεφανιαίου αγγείου πότε και πώς θα φτιαχτεί?
Στην ίδια εξέταση (καρδιακός καθετηριασμός) έχουμε και την δυνατότητα αγγειοπλαστικής, δηλαδή εάν υπάρχει κώλυμα, με διάφορες τεχνικές (μηχανική διάνοιξη φουσκώνοντας μπαλόνι) μπορούμε να το διορθώσουμε και να τοποθετήσουμε stent (ενδοπρόθεση) για να μην «ξανακλείσει» το αγγείο.
Πόσο θα κρατήσει η νοσηλεία;
Ο ασθενής κατόπιν θα νοσηλευτεί στη μονάδα εμφραγμάτων ή μονάδα αυξημένης φροντίδας (CCU) για τουλάχιστον 48 ώρες παρακολούθησης αναλόγως με την έκταση του εμφράγματος και τα αγγεία που βρέθηκε να έχουν πρόβλημα. Ο λόγος της νοσηλείας μετά την αγγειοπλαστική σε ΟΕΜ είναι η παρακολούθηση των ζωτικών σημείων (πίεση, σφύξεις, κορεσμός οξυγόνου), του καρδιακού ρυθμού (από συνεχές monitoring) για πρώιμη αναγνώριση αρρυθμιών που μπορεί να συμβούν ως επιπλοκή του ίδιου του εμφράγματος, υπερηχογραφική παρακολούθηση εξέλιξης εμφράγματος και διαμόρφωση φαρμακευτικής αγωγής κατάλληλης στο προφίλ του ασθενούς.
Αν δεν μπορεί να γίνει αγγειοπλαστική, τι άλλες επιλογές έχω;
Σε περίπτωση που κάποια συγκεκριμένα κριτήρια δεν πληρούνται για επαναιμάτωση με αγγειοπλαστική (διάχυτη νόσος, πολλαπλές στενώσεις και στα 3 κύρια στεφανιαία αγγεία και ειδικά σε διαβητικό ασθενή) τότε συστήνεται η διενέργεια αορτοστεφανιαίας παράκαμψης, του γνωστού by-pass ή αλλιώς χειρουργείο ανοικτής καρδίας με ολική νάρκωση.
Τo χειρουργείο αφορά στη χρησιμοποίηση αγγείων π ου ήδη υπάρχουν στο σώμα μας (έσω μαστική αρτηρία, κερκιδική, ή φλεβικά μοσχεύματα από τα πόδι) που «ράβονται» με τέτοιο τρόπο στα στεφανιαία αγγεία, ώστε να παρακάμπτονται τα κωλύματα.
Tι δυνατότητες μου δίνει το νοσοκομείο;
Το Meditteranean Hospital Of Cyprus βρίσκεται δίπλα στον καρδιοπαθή ασθενή με καθημερινή ολοήμερη εφημέρευση , με ετοιμότητα και άριστη γνώση διαχείρισης ασθενούς με ΟΕΜ ήδη από το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, ενώ διαθέτει εκτός των άλλων 2 υπερσύγχρονα λειτουργικά αιμοδυναμικά εργαστήρια όπου διενεργείται καθημερινά μεγάλος αριθμός καρδιακών καθετηριασμών. Παράλληλα διαθέτει καρδιοχειρουργικό τμήμα έτοιμο να υποδεχθεί ασθενείς που απαιτούν χειρουργική επαναιμάτωση στο πλαίσιο της νοσηλείας τους.
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 25 200049
Email: info@medihospital.com.cy
